Хормони: каде се излачуваат и како го дефинираат нашето здравје

Хормоните играат клучна улога во одржувањето на телесните функции, но нивниот дисбаланс може да предизвика сериозни здравствени проблеми, како дијабетес, стерилитет и нарушувања на тироидната жлезда. Водење здрав животен стил и редовна консултација со лекар се неопходни за спречување и регулирање на ваквите состојби.

Хормоните се хемикалии кои ги координираат различните функции во вашето тело со пренесување пораки преку крвта до вашите органи, кожа, мускули и други ткива и сите клетки во целост, овие месенџери се одговорни за комуникација на клеточно ниво во нашето тело и практично даваат насоки за работата и функционирањето на поедини системи или оркестрирана работа на телото во целост.

Овие сигнали му кажуваат на вашето тело што да прави и кога да го прави тоа. Хормоните се неопходни за животот и вашето здравје, ова значи дека секој хормонски дисбаланс може да ја наруши хармонијата на телото.

Досега, научниците идентификувале над 50 хормони во човечкото тело.

Хормоните и повеќето ткива (главно жлезди) од кои се создаваат и ослободуваат истите го сочинуваат во целост вашиот ендокриниот систем. Хормоните контролираат многу различни телесни процеси, вклучувајќи:

• Метаболизам
• Хомеостаза (константна внатрешна рамнотежа), како што се регулирање на крвниот притисок и шеќерот во крвта, рамнотежа на течности (вода) и електролити и телесна температура.Раст и развој
• Сексуална функција
• Репродукција
• Циклус сон-будење
• Расположение

Поради многу бројните функции во кои учествуваат хормоните, малите промени во нивото и излачувањето може да предизвикаат значителни промени во вашето тело и да доведат до одредени состојби кои бараат медицински третман.

Како што напоменавме, хормоните се хемиски гласници кои влијаат и управуваат со стотици телесни процеси. Често, овие процеси може да вклучувааат верижна промени или каскадни реакции кои ќе бидат предизвикани со излачувањето на  на неколку различни хормони од неколку различни системи и органи.

Хормонот ќе делува на дел од вашето тело само ако „се вклопува“ – ако клетките во целното ткиво имаат рецептори кои ја примаат пораката на хормонот. Замислете го хормонот како клуч, а клетките на неговото целно ткиво, како орган или масно ткиво, како специјално обликувани брави. Ако хормонот одговара на бравата (рецепторот) на клеточниот ѕид, тогаш тој ќе работи; хормонот ќе ја достави пораката што предизвикува целното место да преземе одредена акција.

Вашето тело користи хормони за два вида комуникација. Првиот тип е комуникација помеѓу две ендокрини жлезди: едната жлезда ослободува хормон, кој стимулира друга жлезда да го промени нивото на хормоните што ги ослободува таа. Пример за ова е комуникацијата помеѓу вашата хипофиза и тироидната жлезда. Вашата хипофиза ослободува хормон за стимулирање на тироидната жлезда (TSH), кој ја поттикнува вашата тироидна жлезда да ги ослободи своите хормони, кои потоа  ќе бидат клучни во функцијата на други органи или системи и ќе влијаат на различни аспекти на вашето тело.

Вториот тип на комуникација е помеѓу ендокрината жлезда и целниот орган. Пример за ова е кога вашиот панкреас ослободува инсулин, кој потоа делува на вашите мускули и црниот дроб за да помогне во процесот на гликоза.

Кои телесни ткива произведуваат хормони?

Специјализираните жлезди кои го сочинуваат вашиот ендокриниот систем создаваат и ослободуваат најголем дел од хормоните во вашето тело. Жлездата е орган кој произведува една или повеќе супстанции, како што се хормони, дигестивни сокови, пот или солзи. Ендокрините жлезди ослободуваат хормони директно во вашиот крвоток.

Вашиот ендокриниот систем се состои од следниве жлезди:

• Хипоталамусот
• Хипофизата
• Пинеална жлезда
• Тироидната жлезда
• Паратироидни жлезди
• Надбубрежните жлезди
• Панкреасот
• Јајниците
• Тестисите

Но, не сите органи и ткива кои ослободуваат хормони или супстанции слични на хормони се сметаат за дел од ендокриниот систем. Други телесни ткива и органи кои може да ослободуваат хормони ги вклучуваат:

• Масното ткиво
• Бубрезите
• Црниот дроб
• Цревата (гастроинтестинален тракт)
• Плацентата

Хипоталамусот

Хипоталамус е дел од вашиот мозок кој се поврзува со вашата хипофиза преку стебленцето на хипофизата. Тој ослободува неколку хормони кои ја контролираат вашата хипофиза. Вашиот хипоталамус ги произведува следниве хормони:

• Кортикотропин – ослободувачки хормон
• Допамин
• Хормон што ослободува гонадотропин
• Хормон за ослободување на хормонот за раст
• Окситоцин (вашиот хипоталамус произведува окситоцин, но вашата хипофиза го складира и ослободува)
• Соматостатин
• Тиротропин- ослободувачки хормон

Хипофизата

Вашата хипофиза е жлезда со големина на грашок во основата на вашиот мозок, зад мостот на носот и директно под хипоталамусот. Се состои од два лобуси: задниот лобус и предниот лобус. Вашата хипофиза ослободува неколку хормони – од кои многу од нив се клучни за да ги контролираат функциите на другите ендокрини жлезди, кои па ќе помогнат понатаму во оваа систем-спрега за контрола и функција на повеќе врзани системи во нашето тело. Предната лобус на хипофизата ги произведува и ослободува следните шест хормони:

• Адренокортикотропен хормон (ACTH или кортикотропин)
• Фоликуло-стимулирачки хормон (FSH)
• Хормон за раст (GH)
• Лутеинизирачки хормон (LH)
• Пролактин
• Хормон за стимулирање на тироидната жлезда (TSH)

Задната хипофиза ги ослободува следниве хормони:

• Антидиуретичен хормон (ADH или вазопресин)
• Окситоцин

Пинеална жлезда

Вашата епифиза е мала жлезда во вашиот мозок која се наоѓа под задниот дел на корпус калозум (нервни влакна кои ги поврзуваат двата дела на вашиот мозок). Го ослободува хормонот мелатонин, кој помага да се контролира циклусот сон-будење.

Тироидна жлезда

Вашата тироидна жлезда е мала жлезда во форма на пеперутка која се наоѓа на предниот дел од вратот под вашата кожа. Главната работа на вашата тироидна жлезда е да ја контролира брзината на вашиот метаболизам (метаболичка стапка), што е процес на тоа како вашето тело ја трансформира храната што ја консумирате во енергија. Вашата тироидна жлезда ги ослободува следниве хормони:

• Тироксин (Т4)
• Тријодотиронин (Т3)
• Обратен тријодотиронин (RT3)
• Калцитонин
• Тироксин и тријодотиронин често се нарекуваат „тироиден хормон“

Паратироидни жлезди

Повеќето луѓе имаат четири паратироидни жлезди со големина на грашок лоцирани зад нивната тироидна жлезда (жлездата во облик на пеперутка во вратот). Понекогаш, вашите паратироидни жлезди се наоѓаат долж хранопроводникот или во градите. Тие се познати како ектопични (на абнормално место) паратироидни жлезди.
Главната работа на вашите паратироидни жлезди е да ослободуваат паратироиден хормон (PTH), кој е одговорен за рамнотежата на калциумот во крвта и здравјето на коските.

Надбубрежните жлезди

Вашите надбубрежни жлезди, се мали жлезди во форма на триаголник кои се наоѓаат на врвот на секој од двата ваши бубрези. Вашите надбубрежни жлезди ги произведуваат следниве хормони:

• Кортизол
• Алдостерон
• DHEA и андрогени
• Адреналин (епинефрин)
• Норадреналин (норепинефрин)

Панкреасот

Вашиот панкреас е орган во задниот дел на стомакот. Тоа е дел од вашиот дигестивен систем, но поради неговите анатомски структури од кои е граден тој влага во системот на ендокрини жлезди. Островските клетки или (ендокрините клетки) во вашиот панкреас ги создаваат следниве хормони:

• Инсулин
• Глукагон

Јајниците

Само жените имаат јајници, два на број – секој лоциран на двете страни на нивната матка под отворот на јајцеводите. Освен што ги содржат јајце клетките неопходни за репродукција, јајниците ги произведуваат следните хормони:

• Естроген
• Прогестерон
• Тестостерон

Тестисите

Само мажите имаат тестиси секој маж има два тестиси кои висат во торбичка надвор од нивното тело под нивниот пенис. Тестисите се дел од машкиот репродуктивен систем и произведуваат

• Сперматозоиди
• Тестостерон

Масно ткиво

Интересно е што масното ткиво кое  е попознато како телесни масти всушност има и важна улога во продуцирањето и контролирањето на некои телесни хоромини . Се наоѓа низ целото тело, вклучително и под кожата, околу внатрешните органи, помеѓу мускулите, во коскената срцевина и ткивото на дојката.

Масното ткиво ги создава и ослободува следниве хормони:

• Лептин
• Адипонектин
• Инхибитор на плазминоген активатор-1
• Естроген
• Ангиотензин

Бубрезите

Вашите бубрези се два органи во форма на грав кои ја филтрираат вашата крв и како продукт на таа фирлтрација се создава урината. Тие се дел од вашиот уринарен систем, но тие исто така произведуваат хормони, вклучувајќи:

• Еритропоетин
• Ренин
• Активната форма на витамин Д (витаминот Д всушност не е витамин – тоа е прохормон, кој е супстанца што вашето тело ја претвора во хормон).

Црниот дроб

Вашиот црн дроб е суштински орган и жлезда, кои извршуваа стотици функции неопходни за одржување на животот. Се смета за дел од вашиот дигестивен систем, но исто така произведува хормони, вклучувајќи:

• Фактор на раст сличен на инсулин 1 (IGF-1)
• Ангиотензиноген

Црева (гастроинтестинален тракт)

Вашето црево (гастроинтестиналниот тракт) е долгата, поврзана цевка која започнува од вашата уста и завршува со аналниот отвор. Тој е одговорен за варењето. Научниците моментално ги проучуваат хормоните што се создаваат во вашите црева и нивните ефекти. Овие хормони вклучуваат:

• Грелин
• Соматостатин
• Пептид 1 сличен на глукагон (GLP-1).

Плацентата

Плацентата е привремен орган кој се развива во вашата матка за време на бременоста. Тој обезбедува кислород и хранливи материи за фетусот во развој. Плацентата ги произведува хормоните естроген и прогестерон за одржување на бременоста.

Промената на хоромонската хомеостаза на ниво на еден систем или на ниво на целиот организам е резултат на низа надворешни и внатрешни фактори и влијанија, ваквите промени може да доведат до сериозни метаболни нарушувања или заболувања на органите или телото.
Генетските предиспозиции , автоимуните заболувања , тумори , цисти, хемиски или механички оштетувања на ендокрините жлезди се едни од ризиците кои може да доведат до ваков дисбаланс, современата медицина ги истражува и социо економскиот фактори начинот на живот пороците штетните влијанија на загадениот воздух почва, нездравиот начин на живот и слично.

Сето ова е ризик фактор кој може да доведе до дисбаланс и да предизвика одредени заболувања кои директно зависат од излачувањето на хормоните.
Дијабет тип 2, обезност, машки и женски стерилитет и инфертилност, обилни менструални циклуси полицистични јајници, хипо и хипертириодизам се најчестите болести на новото време а се директно зависни од функцијата на хормоните и нивната улога како месенџери.

Навремено препознавање на симптомите но и водењето здрав и балансиран животен стил со постојана комуникација со лекар и медицинско лице може да ви помогне во регулирањето на хормонскиот дисбаланс.

Заклучок

Заклучно, хормоните се суштински за правилното функционирање на организмот, бидејќи тие го координираат работењето на бројни системи и процеси. Сепак, нивниот дисбаланс може да доведе до сериозни здравствени проблеми. Затоа, одржувањето на здрав начин на живот, редовните лекарски прегледи и раното препознавање на симптомите се клучни за зачувување на хормоналната рамнотежа и општото здравје.