Калциум е есенцијален минерал за здравјето на коските, мускулната функција, срцевата активност и згрутчувањето на крвта. Телото складира 99% од калциумот во коските, кои служат како резервоар. Препорачаниот дневен внес варира според возраста, а витаминот Д е клучен за апсорпција. Недостигот на калциум може да доведе до сериозни симптоми и здравствени состојби. Храната е најдобар извор на калциум, но додатоците можат да помогнат, иако треба внимателно да се користат поради можни несакани ефекти и интеракции со лекови.
Во оваа статија:
Калциумот е клучен за здравјето на коските, оптимална мускулна активност и други процеси во телото како што се згрутчување на крвта и функција на срцето. Колку калциум ви е потребен зависи од вашата возраст и фаза од животот,како и медицинската состојба во која се наоѓа вашето тело.
Калциумот е минералот кој го имате најмногу во вашето тело. Тој го има во структурата на коските и забите, а исто така помага во одржување на типичната функција на мускулите, згрутчување на крвта, пренос на нерви и други телесни процеси.
Околу 99% од калциумот во вашето тело е складиран во коските. Коските функционираат како резервоар на калциум од кој телото го зема за да одржува рамнотежа.
Калциумот природно се наоѓа во многу храна, особено млечни производи. Достапни се и храна збогатена со калциум, а додатоци со калциум можат да помогнат да го зголемите внесот на калциум доколку е потребно.
Вашето тело исто така има потреба од витамин Д за да го апсорбира и одржува нивото на калциум. Потребна е рамнотежа на двата хранливи елементи за телото да функционира правилно.
Што прави калциумот за вашето тело?
Калциумот има многу улоги во вашето тело и е особено важен во одредени развојни фази. Калциумот е важен за:
- Здравје на коските: Калциумот е критичен за развојот, здравјето и одржувањето на коските.Кај жените по менопауза има потреба од калциум за одржување на густината на коските и за превенција на остеопороза.
- Згрутчување на крвта: Калциумот има улога во способноста на крвта да се згрутчува. Иако се вклучени многу хемикалии и хранливи материи, калциумот е важен фактор.
- Функција на срцето: Калциумот помага да се одржи активноста на срцевиот мускул со опуштање на мазните мускули околу крвните садови.
- Контракција на мускулите: Калциумот помага во балансирање на контракцијата на мускулите. Кога мускулот е стимулиран, калциумот се ослободува и мускулот се контрахира. Кога калциумот се исфрла од мускулот, тој се релаксира.
- Спречување на прееклампсија: Внесот на одредено количество калциум во текот на бременоста може да помогне во намалување на крвниот притисок и ризикот од прееклампсија.
- Подобрување на нивото на холестерол: Калциумот е познат и по тоа што помага во подобрување на одредени нивоа на холестерол во крвта.
Колку калциум му е потребен на вашето тело?
Вашите дневни потреби за калциум се менуваат во зависност од возраста и животната фаза и медицинските потреби. Според факт-листа од 2022 година на Канцеларијата за диететски додатоци, ова се препорачаните дневни потреби утврдени од страна на Одборот за храна и исхрана:
Препорачан дневен внес (RDA) на калциум во милиграми (mg):
| Возраст | Машко | Женско | Бремена жена |
|---|---|---|---|
| 0–6 месеци | 200 mg | 200 mg | |
| 7–12 месеци | 260 mg | 260 mg | |
| 1–3 години | 700 mg | 700 mg | |
| 4–8 години | 1,000 mg | 1,000 mg | |
| 9–13 години | 1,300 mg | 1,300 mg | |
| 14–18 години | 1,300 mg | 1,300 mg | 1,300 mg |
| 19–50 години | 1,000 mg | 1,000 mg | 1,000 mg |
| 51–70 години | 1,000 mg | 1,200 mg | |
| 70+ години | 1,200 mg | 1,200 mg |
Забележете дека потребите за калциум се исти за мажи и жени до 50 години. Во оваа возраст, потребите за калциум на жените малку се зголемуваат.
За време на бременоста, калциумот е важен за намалување на ризикот од прееклампсија. За бремени жени со ниски нивоа на калциум, лекарот може да предложи додатоци со калциум.
Недостигот на калциум настанува кога нивото на калциум во вашата крв (нивото на серумски калциум) се спушта под 8.5 милиграми по децилитар (mg/dL). При благи или хронични недостатоци на калциум, можеби нема да забележите симптоми. Но, ако состојбата стане потешка, ќе се појават симптоми.
Симптомите на недостаток на калциум може да вклучуваат:
- мускулни спазми
- депресија
- забуна
- мускулни грчеви
- халуцинации
- слаби и кршливи нокти
- лесни фрактури на коски
- епилептични напади
Одредени здравствени состојби или животни промени може да придонесат за недостаток на калциум. Тие можат да вклучуваат:
- менопауза
- хипопаратироидизам
- неухранетост или малабсорпција
- панкреатитис
- септичен шок
- одредени лекови, вклучувајќи стероиди и некои хемотерапевтски лекови
- откажување на бубрезите
- недостиг на паратироидна жлезда (поради операција)
- чести трансфузии на крв
Која храна содржи најмногу калциум?
Калциумот природно се наоѓа во неколку видови на храна. Додека млечните производи се најпознатиот извор на калциум, други немлечни видови храна исто така можат да содржат високо ниво на калциум.
Некои храни богати со калциум вклучуваат:
- јогурт
- млеко
- сирење
- сардини и лосос
- збогатено немлечно млеко (соја млеко)
- јаткасти плодови и семиња
- тофу
- проќељ (cale)
- легуминозни растенија (грав)
- збогатени сокови и житни продукти
Зеленчуци што содржат калциум, но имаат високо ниво на оксална киселина, како што е спанаќот, може да ја намалат способноста на телото да апсорбира калциум.
Какви се предностите и недостатоците на додатоците со калциум?
Иако е најдобро да ги задоволите потребите за калциум од прехранбени извори, додатоците со калциум можат да помогнат во зголемување на нивото на калциум ако не внесувате доволно.
Додатоците обично содржат помеѓу 300 и 500 mg калциум. Вообичаено е во додатоците да биде вклучен и витамин Д за подобра апсорпција на калциум.
Двата најчести форми на калциум во додатоците се калциум карбонат и калциум цитрат. Секоја од овие форми содржи различно количество елементарен калциум, што претставува вистинската количина на калциум во додатокот. Калциум карбонатот е 40% калциум по тежина, додека калциум цитратот е 21% калциум по тежина.
Без оглед на типот на додатокот, апсорпцијата на калциум е најголема кога додатоците се земаат со храна, и тоа во дози од 500 mg или помалку.
Постои ли ризик од прекумерен внес на калциум?
Со многу висок внес на калциум можни се некои мали несакани ефекти, како гасови, констипација и надуеност. Ако имате такви симптоми, може да помогне намалување на дозата или промена на додатокот. Лекар може да ви помогне да ја одредите најдобрата доза за вас.
Лицата со екстремно висок внес на калциум може да искусат:
- слаба мускулна тоналност
- констипација
- проблеми со бубрезите
- ниско ниво на фосфати
- прекумерно уринирање
- необјаснето губење на тежина
- неправилни срцеви ритмови
- нарушувања на тироидната и паратироидната жлезда
- калцификати на зглобните површини
Калциумот може да има потенцијал за интеракција со одредени лекови. Ова може да предизвика лекот да не функционира правилно, или лекот да влијае на количеството калциум во вашето тело.
Лекови за кои е познато дека интеракцијата со калциум вклучува:
- Левотироксин: Овој лек се препишува за третман на хипотироидизам или рак на тироидната жлезда. Додатоците со калциум карбонат можат да ја спречат неговата апсорпција, па затоа не треба да се земаат во рок од 4 часа по земањето на левотироксин.
- Литиум: Често се користи за третман на биполарно растројство, долготрајната употреба на литиум може да резултира со хиперкалцемија. Земањето додатоци со калциум заедно со литиум може да го зголеми овој ризик.
- Долутегравир: Користен во третман на ХИВ, земањето на додатоци со калциум заедно со долутегравир може да ја намали ефикасноста на лекот. Препорачано е внимателно времетраење на додатоците со калциум кај лицата кои го земаат долутегравир.
- Антибиотици од групата на кинолони: Познато е дека додатоците со калциум ја намалуваат ефикасноста на оваа класа на антибиотик. Секој додаток со калциум треба да се зема најмалку 2 часа пред или после овој лек.
Ако редовно земате додатоци со калциум, информирајте го вашиот лекар пред да започнете со било каков нов лек за да избегнете можни интеракции.
Најчесто поставувани прашања за калциум
Заклучок
Калциумот е важен минерал кој помага во развојот на здрави коски и телесни функции. Вашето тело има потреба од витамин Д за да го апсорбира и искористи калциумот.
Многу видови на храна можат да ви помогнат да ги задоволите дневните потреби за калциум, но понекогаш лекарите препорачуваат додатоци за одредени здравствени состојби или ако не внесувате доволно калциум преку исхрана.
Недостигот на калциум предизвикан само од исхраната е редок, но некои здравствени состојби може да ги намалат нивото на калциум. Редовно следење на потребите за калциум може да помогне во одржување на коскената структура и функцијата на кардиоваскуларниот систем.
